Boekbespreking: Holding Patterns: Air Transport and Foreign Policy in the Netherland

“Holding Patterns: Air Transport and Foreign Policy in the Netherlands” door Marc Dierikx en Jean Guillaume Petit geeft een diepgaande analyse van de verwevenheid van de Nederlandse buitenlandse politiek en de ontwikkeling van de nationale luchtvaartsector.
Het boek belicht de complexe relatie tussen prestige, soevereiniteit, protectionisme en economische belangen in de Nederlandse luchtvaartdiplomatie, met name vanuit het perspectief van een kleine natie die opereert op het wereldtoneel.
De auteurs hebben een indrukwekkende hoeveelheid archiefmateriaal geraadpleegd, waaronder de notulen van de Burgerluchtvaartvergaderingen. Deze vergaderingen, bijeengeroepen door de transport adviseur bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken (VADV), geven een uniek inzicht in de Nederlandse luchtvaartpolitiek. KLM’s belangen werden hier door alle betrokkenen gezien als synoniem met het nationale belang.
Het boek is chronologisch geordend en volgt de geografische uitbreiding van de Nederlandse luchtdiensten wereldwijd, beginnend in Europa en uitstralend naar Oost-Azië, China, Australië, de Verenigde Staten, Brazilië, Argentinië en Zuidelijk Afrika.
Elke periode wordt gekenmerkt door grote veranderingen in de internationale context. Zo beargumenteren Dierikx en Petit dat prestige een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van internationale luchtdiensten in het interbellum, terwijl na 1945 economische en commerciële belangen centraal stonden.
De auteurs benadrukken de uitdagingen die Nederland ondervond bij het verkrijgen van landingsrechten, met name in de onderhandelingen met de Verenigde Staten en Australië.

De moeizame onderhandelingen met de VS over landingsrechten in de jaren ’30 en ’50 illustreren de complexe dynamiek tussen nationale belangen, economische voordelen en politieke druk.
De wens van KLM om na de oorlog te vliegen naar Australië stuitte op politieke obstakels, met name door de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd en de Australische steun voor de Indonesische Republiek.
Het boek belicht ook de rol van KLM, Schiphol en andere stakeholders in de Nederlandse luchtvaartdiplomatie.
De nauwe samenwerking tussen KLM en de Nederlandse overheid, met name het Ministerie van Buitenlandse Zaken, wordt uitgebreid beschreven. De auteurs beargumenteren dat de ambitie om van Schiphol een belangrijk internationaal knooppunt te maken, na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke factor werd in de Nederlandse luchtvaartpolitiek.